CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen: 'Hebben we wel de ogen op de bal?'
In dit artikel:
CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen waarschuwt dat Nederlandse ondernemers investeringen opschorten, niet zozeer vanwege rente of conjunctuur, maar omdat ze onvoldoende weten welke kant het beleid opgaat. Met de Tweede Kamerverkiezingen in aantocht ervaart driekwart van de bedrijven meer onzekerheid dan een jaar geleden; bijna een kwart noemt onduidelijkheid over beleid als belangrijkste reden. Vooral bouw, vastgoed en landbouw — sectoren die vooral op de binnenlandse markt gericht zijn — stellen besluiten uit. Internationaal georiënteerde sectoren zoals vervoer, industrie en groothandel maken zich daarnaast zorgen over geopolitieke onvoorspelbaarheid, bijvoorbeeld handelsspanningen met de VS en mogelijke Europese tegenreacties.
Volgens Van Mulligen is het huidige publieke en politieke debat te veel gericht op thema’s als asiel en migratie, terwijl de grootste economische uitdaging het verhogen van de productiviteit is. Hij verwijst naar het zogenoemde Draghi-rapport, dat volgens hem terecht pleit voor meer nadruk op onderzoek, ontwikkeling en onderwijs. In Nederland blijven publieke investeringen in R&D relatief laag; dat ondermijnt op termijn het groeipotentieel en de concurrentiepositie ten opzichte van buurlanden die wél investeren.
Productiviteit is cruciaal omdat duurzame economische groei nodig is om stijgende uitgaven — vooral aan zorg door vergrijzing en aan afgesproken defensie-uitgaven — te kunnen betalen zonder keuzes ten koste van andere publieke taken. Zonder groei worden financiële uitdagingen vooral verdelingsvraagstukken, wat beleidsvrijheid beperkt.
Voor verkiezings- en investeringskeuzes raadt Van Mulligen aan te letten op partijen die de aanbevelingen uit het Draghi-rapport omarmen en concreet willen investeren in R&D en onderwijs. Voor beleggers is het belangrijk te kijken welke markten bedrijven bedienen en hoe ze omgaan met onvoorspelbare geopolitieke risico’s.
Een positief scenario is dat 2023–2024 een tijdelijke afwijking blijken en de productiviteit daarna weer aanzet. Dat is niet vanzelfsprekend; het vergt politieke focus, gerichte publieke investeringen en samenwerking op Europees niveau — kwesties waar kiezers invloed op hebben.