De schaamte voorbij

In dit artikel:

Als kind schaamde de auteur zich vaak voor haar moeder: niet alleen vanwege haar uitgesproken, associatieve humor die de puberende dochters niet volgden, maar ook vanwege haar accent en on-Nederlandse taalgebruik. De moeder, van Egyptische afkomst, maakte grappen en taalverbindingen die in Caïro iedereen aan het lachen brachten; in Nederland leverden ze oogrollen en plagerijen van klasgenootjes op. Opmerkingen over het ontbreken van correcte lidwoorden of het accent sneedten erin, en maakten duidelijk dat het ongemak van anderen deels voortkwam uit afkeuring van anderssprekende en zichtbare vrouwen.

De moeder trok zich daar weinig van aan: ze zag haar grapjes als een handelsmerk en hernoemde ze met zelfspot tot “Egyptische humor”, waarmee ze de kinderen nog meer in verlegenheid bracht. Pas op latere leeftijd realiseerde de schrijfster zich dat diezelfde moeder in essentie de geestigste van het gezin is: haar uitspraken vormen familiejokes en haar flair werd door haar dochters uiteindelijk bewonderd en geïmiteerd.

De reflectie breder getrokken: de schaamte als kind toont hoe culturele vooroordelen en verwachtingen van vrouwelijk gedrag samenkomen — kritiek op taalgebruik is vaak een vermomde afkeuring van iemands afkomst en plaats in de samenleving. Tegenwoordig verlangt de auteur ernaar die onbevreesde, vrolijke vrouw te zijn die haar moeder is geworden, inclusief haar Egyptische gevoel voor humor.