Koper door woningcrisis gemiddeld negentig keer zo vermogend als huurder
In dit artikel:
Onderzoekers van Triodos (Triodos Bank en bijbehorend onderzoek) presenteren in een nieuwe woonvisie een pleidooi voor een fundamentele koerswijziging van de Nederlandse woningmarkt: nieuwbouw alleen volstaat niet; de maatschappelijke waarde van wonen moet weer zwaarder wegen dan financieel rendement. Volgens het rapport heeft de markt de afgelopen decennia ongelijkheid versterkt en een systeem opgeleverd dat voor steeds meer groepen niet meer werkt.
Wie en wat: de crisis raakt vooral starters, middeninkomens en jongeren (die langer thuis blijven wonen) en leidt tot meer dakloosheid. Triodos wijst op schrijnende verschillen in woonlasten: eigenaar-bewoners besteden gemiddeld 22,9% van hun inkomen aan wonen, privéhuurders 41,9%. Daarnaast bezit de doorsnee koper naar schatting circa 90 keer zoveel vermogen als de doorsnee huurder. Hoofdeconoom Hans Stegeman waarschuwt: “Hoe langer we wachten met fundamentele aanpassingen, hoe kleiner de kans op een betaalbare, duurzame en toekomstbestendige woonplek voor iedereen.”
Waarom en waar: prijsstijgingen die structureel sneller lopen dan inkomens, de hypotheekrenteaftrek (waarvan de OESO aangeeft dat die bijdraagt aan hogere prijzen en vermogensongelijkheid) en de groeiende trend van wonen als belegging maken huizen ontoegankelijk. Tegelijk vraagt de bestaande woningvoorraad om slimmer gebruik, mede door huishoudensverdunning (meer eenpersoonshuishoudens).
Oplossingsrichting: Triodos formuleert vier kernacties: 1) financiële hervormingen om lenen te beperken en wonen minder als beleggingsobject te laten functioneren — inclusief het afbouwen van hypotheekrenteaftrek; 2) actiever inzetten op de bestaande voorraad met stimulering van alternatieve woonvormen (co-housing, hospitaverhuur) en ontmoediging van langdurige leegstand en tweede woningen; 3) grootschalige verduurzaming van bestaande woningen (isoleren, van het gas af) en circulaire nieuwbouw; 4) anticiperen op klimaatrisico’s en demografische veranderingen (geen onkritisch bouwen in laaggelegen gebieden, meer geclusterde woonvormen voor ouderen).
Triodos roept politiek, financiële sector en samenleving op de wooncrisis niet alleen als bouwvraagstuk te zien, maar als een breed systeemprobleem dat beleidskeuzes en financiële structuren vereist die betaalbaarheid, duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid prioriteren.