Onzichtbare handel: Hoe Trumps handelsoorlog Trade-Based Money Laundering aanjaagt
In dit artikel:
In 2025 introduceerde president Donald Trump op “Liberation Day” omvangrijke importtarieven tegen China, de EU, Canada en landen in Zuid-Amerika. Die protectionistische stap – bedoeld om strategische afhankelijkheden te verminderen – heeft volgens Compliance Champs onbedoeld een nieuwe golf van Trade Based Money Laundering (TBML) op gang gebracht. Terwijl economen vooral waarschuwden voor inflatie en knelpunten in toeleveringsketens, wijzen compliance-experts op een even urgente bedreiging: criminele netwerken misbruiken verstoorde handelsstromen om geld via legale handelstransacties te verplaatsen en te verhullen.
TBML verbergt illegale opbrengsten in grensoverschrijdende handelsactiviteiten door methodes als over- of onderfacturering, foutieve goederenomschrijvingen, vervalste oorsprongsverklaringen en meerdere facturen voor één zending. In tegenstelling tot conventioneel witwassen dat vaak via banken loopt, benut TBML de complexiteit, schaal en ondoorzichtigheid van mondiale logistieke ketens, waardoor detectie veel moeilijker is. Veel financiële instellingen en douaneautoriteiten werken nog met verouderde, handmatige controles en raken tekort tegen de steeds geraffineerdere constructies.
Drie casestudies illustreren het probleem. Ten eerste: transshipment-witwassen met Chinese spelers (Qingdao Haiyan Group, BGI Group) die goederen via Maleisië en Vietnam omleidden en als niet-Chinees labelden om Amerikaanse tarieven te omzeilen; dit werd niet eerder door banken opgemerkt, maar door importeurs gemeld. Ten tweede ontstond in Europa na sancties tegen Rusland en veranderend Amerikaans beleid een explosieve stijging van Duitse auto-exporten naar Centraal-Aziatische landen (bijv. Kirgizië, Kazachstan) – volumes die economisch niet verklaarbaar zijn en vermoedelijk dienden om waarde te verplaatsen via verkeerde prijsstelling. Ten derde zorgen langere, gefragmenteerde routes en schijnintermediairs voor “spookvracht”: lege tussenpersonen en fictieve kosten verduisteren transacties en blijven voor banken onzichtbaar zonder toegang tot onderliggende verschepingsdata.
De systeemfouten zijn structureel: handelsfinanciering is papiergedreven, gefragmenteerd en slecht geïntegreerd met AML-processen. Internationale instanties (FATF, Egmont Group, OESO) signaleren al jaren dat silo’s tussen logistiek, banken en handhaving effectieve TBML-detectie belemmeren. Global Financial Integrity schat dat meer dan 80% van illegale geldstromen uit ontwikkelingslanden voortkomt uit verkeerd geprijsde handel — een probleem dat alleen oplosbaar is met betere datadeling en integratie.
Compliance Champs stelt een handelgerichte respons voor met concrete elementen:
- Verschuiving van KYC naar KYT (Know Your Trade): monitoring van verzendpatronen, transshipment-hubs en prijsafwijkingen ingebed in AML-systemen.
- Integratie van douanedata, met name ICS2 pre-arrival informatie van de EU, zodat risico’s al vóór aankomst van goederen worden gesignaleerd.
- Een wereldwijde, realtime TBML-risico-index die risicovolle grondstoffen, routes en jurisdicties samenbrengt.
- Cross-sectorale taskforces en ‘fusion cells’ die banken, douane, logistiek en opsporing samen laten werken — het Britse initiatief van maart 2025 wordt als voorbeeld genoemd.
- Verplichte, gestandaardiseerde en digitale handelsdocumentatie (eventueel ondersteund door blockchain) om vervalsing en manipulatie tegen te gaan.
- Het erkennen van TBML als nationale veiligheidsdreiging met bijbehorende middelen en beleid.
De kernboodschap: tarieven en handelsfragmentatie hebben nieuwe kansen gecreëerd voor TBML en de bestaande controles zijn onvoldoende. Effectieve bestrijding vereist niet alleen meer tooling, maar vooral integratie van mensen, data en bevoegdheden over sectoren en grenzen heen. Zonder snelle, gecoördineerde actie blijven havens, vrijhandelszones en handelscorridors kwetsbaar en kan enorme illegale waarde onopgemerkt circuleren.