Tesla-bestuur aan aandeelhouders: betaal Musk of anders
In dit artikel:
Het bestuur van Tesla zet al zijn kaarten op Elon Musk nu aandeelhouders donderdag moeten stemmen over een uitzonderlijk beloningsvoorstel: een aandelenpakket dat, als alle prestatiemijlpalen gehaald worden, Musk tot honderden miljarden dollars zou kunnen opleveren. Bestuur en voorstanders betogen dat alleen Musk Tesla kan omvormen tot een kunstmatige-intelligentie-koloss die zelfrijdende robotaxi’s en humanoïde robots op grote schaal levert; tegenstanders waarschuwen dat de schaal en structuur van de vergoeding governanceprincipes uithollen en enorme risico’s bij één persoon leggen.
Wat er precies op het spel staat: het pakket koppelt Musk’ beloning aan extreme koersstijgingen — Tesla’s marktwaarde zou volgens het plan naar circa $8,5 biljoen moeten stijgen voor maximale uitkering — terwijl Tesla nu rond $1,5 biljoen gewaardeerd wordt. Zelfs bij het missen van veel doelen zou Musk volgens analyses alsnog tientallen miljarden kunnen ontvangen. Het bestuur heeft vestingperiodes en een verplichting ingebouwd die verdiende aandelen vijf jaar aan te houden, maar critici vinden dat onvoldoende bescherming tegen concentratie van macht en belangenconflicten.
De tegenstand komt niet alleen van governance-experts, maar ook van grote institutionele beleggers. Onder meer CalPERS en het Noorse staatsinvesteringsfonds hebben publiekelijk bezwaar gemaakt, stellende dat het voorstel aandeelhouderswaarde kan verwateren en het zogeheten “key person risk” juist vergroot. Experts noemen het een klassieke “hold-up”: Musk heeft met zijn 15%-belang en publieke dreigementen om zich op SpaceX, xAI of Neuralink te richten veel druk op de raad gezet om toe te geven.
Juridische en procedurele elementen spelen een rol. Tesla verhuisde zijn statutaire zetel naar Texas, waardoor Musk volgens het bestuur zijn eigen aandelen kan mee laten stemmen — een afwijking van eerdere situaties in Delaware. Ook is Tesla een bepaling ingevoerd die het lastiger maakt voor aandeelhouders om het bedrijf of bestuurders aan te klagen zonder gezamenlijk minstens 3% te bezitten. Eerder werd een groot beloningspakket uit 2018 door een Delaware-rechter bekritiseerd en deels teruggedraaid als een “onbegrijpelijke som”; Tesla is daartegen in beroep en gaf Musk intussen aandelen ter waarde van ongeveer $40 miljard als tussenstap.
Bestuursvoorzitter Robyn Denholm heeft expliciet gewaarschuwd voor waardeverlies zonder Musk, en sommige vooraanstaande bestuurders en academici stellen dat de economische logica om Musk te behouden begrijpelijk is gezien het risico op koersval. Andere governance-experts benadrukken dat een verantwoordelijk bestuur juist moet zorgen voor alternatieven en een markt voor opvolging, in plaats van een bedrijf te centreren rond één onmisbare leider.
De stemming zal zowel strategisch als symbolisch zijn: het is een referendum over de vraag of conventionele regels voor ondernemingsbestuur moeten wijken voor de invloed van een “superster-CEO”. De uitkomst zal bepalend zijn voor Tesla’s toekomst — en voor de grenzen van CEO-beloningen en bestuursonafhankelijkheid in grote beursbedrijven.