Tommy Wieringa: 'Alles staat op het spel. Ik ben verworden tot een irritante zendeling'
In dit artikel:
In Soho House in Amsterdam sprak schrijver Tommy Wieringa voor een groep Zuidas-advocaten als ambassadeur van de vrijwilligersorganisatie Protect Ukraine. Sinds de Russische invasie van 24 februari 2022 heeft Wieringa zijn literaire loopbaan grotendeels ingeruild voor hulp- en activismewerk voor Oekraïne: hij reisde met konvooien naar het front, organiseerde transport van terreinwagens, ambulances en medische en verzorgingsgoederen — opvallend genoeg ook luiers — en helpt bij het inzamelen van geld en materiaal voor oorlogsslachtoffers en teruggekeerde gevangenen.
Wieringa, die eerder naam maakte met romans en essays, beschouwt de Oekraïners als voorbeeldig democratisch en onverzettelijk. Samen met vriend en initiatiefnemer Jaap Scholten bouwde hij Protect Ukraine uit tot een netwerk van circa honderd vrijwilligers met uiteenlopende expertise — van ingenieurs tot zorgverleners en rugbymaten. Ze hebben onder meer bloedbanken opgezet, opvangplaatsen voor oorlogsweduwen georganiseerd en traumapakketten samengesteld. Financiële acties tijdens zijn lezingen en QR-codes in boeken hebben al voertuigen en andere hulp mogelijk gemaakt.
De reizen zijn gevaarlijk: tijdens het twaalfde konvooi werden Wieringa en collega’s onder vuur genomen door Shahed-drones en raakten ze bijna in een ongeluk; beelden daarvan zijn verwerkt in een tweedelige Human-documentaire over het konvooi dat recent werd uitgezonden. Tegelijk is Wieringa door een traumapsycholoog aangeraden tijdelijk niet terug te keren; hij werkt nu vanuit Nederland aan fondswerving, publiciteit en mentale hulpverlening voor veteranen — onder meer via EMDR-kits en scholing van hulpverleners.
Politiek en maatschappelijk is Wieringa fel kritisch. Hij verwerpt vredesretoriek die, naar zijn oordeel, neerkomt op het wijten van schuld aan het Westen of het zwichten voor Poetin; hij noemt zulke houdingen defaitistisch. Ook uit hij zorgen over de Nederlandse binnenlandse politiek: hij waarschuwt voor erosie van rechtsstatelijke principes, wijst op de invloed van Russische desinformatie en algorithmen die leugens versterken, en spreekt schamper over partijen en bewegingen die volgens hem de democratie ondermijnen. Tegelijk prijst hij D66-leider Rob Jetten voor het “herpakken” van nationale symbolen en voor zijn betrokkenheid bij een konvooireis naar Kyiv.
Persoonlijk combineert Wieringa activisme met familieleven en schrijfambities. Zijn vrouw en twee tienerdochters ondersteunen het werk — ze helpen bij het inpakken van hulpgoederen en willen soms zelf mee. Wieringa kampt met onrust en verwerkt ervaringen met meditatie; hij mist het romanschrijven en heeft plannen voor nieuwe verhalen, onder meer een project in het afgelegen Drenthe. Ook heeft hij een ambitieus natuuridee: bomen planten op honderden hectares om CO2 op te nemen en burgers te mobiliseren.
Wieringa benadrukt dat de hulppraktijk direct effect heeft en dat het conflict niet stopt bij de Oekraïense grens: de gevolgen raken Europese democratieën en infrastructuur. Hij waarschuwt voor verwaarlozing van veteranen en pleit voor blijvende betrokkenheid na een eventueel vredesakkoord. Zijn oproep aan de aanwezige juristen en publieksgroepen: verdedig de democratie — “Slava Ukraini!” De Human-documentaire over Protect Ukraine is terug te kijken via de publieke omroep.