Verkiezingen 2025: dit willen de partijen met ondernemers en bedrijven

In dit artikel:

Het ondernemersklimaat is centraal in de verkiezingsprogramma’s, maar de voorstellen lopen sterk uiteen. Het Centraal Planbureau (CPB) rekende tien programma’s door en concludeert dat bij bijna alle partijen de lasten voor bedrijven per saldo stijgen — alleen Volt en, zij het minder overtuigend, JA21 beloven een nettolastverlaging. D66, GroenLinks–PvdA en ChristenUnie komen uit op de grootste lastenverzwaringen. Regeldruk terugdringen is een veelgehoorde belofte, maar op thema’s als belastingen, verduurzaming, positie van zzp’ers en bedrijfsopvolging verschillen partijen fundamenteel van koers.

Algemene effecten en knelpunten
- Veel partijen willen mkb en kleine ondernemers ondersteunen via betere financiering en kortere loondoorbetaling bij ziekte, maar concrete resultaten verschillen.
- Beleid in richting verduurzaming kan groeikansen bieden, maar ook hoge transitiekosten opleggen of bestaande bedrijven verdrijven. Partijen die verduurzaming en stikstof niet serieus aanpakken (bijv. NSC, BBB, SGP, JA21) houden vergunningbelemmeringen intact.
- Beperking van verliesverrekening raakt snel groeiende bedrijven negatief (genoemd bij NSC, D66, SGP, ChristenUnie, Volt).
- Een hogere minimumloon (gewenst door meerdere linkse en middenpartijen) drukt op kosten in sectoren met veel laagbetaalde banen.

Belangrijkste plannen per partij (korte weergave)
1. PVV: wil emissiezones opheffen; weinig concrete ondernemersmaatregelen verder.
2. VVD: inzet op minder regels, een Groei- en Ondernemersakkoord, investeringsfonds voor start-ups en AI, Zelfstandigenwet met pensioen/arbeidsongeschiktheid, kortere loondoorbetaling bij ziekte; CPB ziet netto weinig verandering in lasten.
3. CDA: streeft naar 20% minder regels, win-win-lening om particulier kapitaal naar mkb te leiden, behoud BOR, verplichtingen voor zzp-pensioen; mix van lastenverzwaring (verplichte zzp-premies, schrappen ondernemersaftrek) en verlichting (lagere box-2 tarieven).
4. BBB: 25% regels schrappen, tegen nationale CO2-heffing, wil Nationale Investeringsbank voor deeptech/agro/energie en behoud BOR; tegen strengere vertaling EU-richtlijnen.
5. SP: wil bedrijven democratiseren met werknemersinvloed, winstdeling en maximering topinkomens; sterk hogere belasting voor multinationals en striktere regulering financiële sector; collectieve voorzieningen voor zzp’ers.
6. JA21: vereenvoudigd belastingstelsel (vast vennootschapstarief), afschaffing box 2, afschaffen veel ondernemersaftrekken, sterke regeldrukvermindering; CPB verwacht generieke lastenverlichting.
7. Volt: pleit voor Europees harmonisatie van regels en belastingen, gratis verduurzamingsadvies, goedkope leningen, één Vpb-tarief (27%) en afschaffing veel aftrekposten; CPB ziet per saldo flinke lastenverlichting maar met grotere verschuivingen binnen sectoren.
8. GroenLinks–PvdA: kiest scherp voor verduurzaming via een Toekomstfonds (€25 mrd) en stevige herverdeling (hogere winstbelasting, afschaffing BOR, vermogensbelasting boven €1 mln); CPB verwacht forse lastenverzwaringen voor bedrijven, draagvlak voor transitie-investeringen.
9. D66: wil verschillen tussen werknemers en zelfstandigen verkleinen (zzp-pensioen en WAO/WIA), grote verschuiving van lasten naar vermogen en klimaat met een investeringsinstelling van €27,2 mrd; CPB rekent op aanzienlijke lastenverzwaring voor bedrijven.
10. ChristenUnie: ‘rentmeestereconomie’ met focus op duurzaamheid en voorspelbaarheid; verlaagt hoogste Vpb-tarief naar 25% maar schaft zelfstandigenaftrek af; CPB ziet per saldo lastenverzwaring en verschuiving naar duurzame industrie.
11. Forum voor Democratie: ingrijpende lastenverlichting, meer ruimte voor zelfstandigen, volledige afbouw van klimaatbeleid; programma is niet door CPB doorgerekend.
12. NSC (Nieuw Sociaal Contract): wil Nationale Groeimarktenstrategie voor strategische sectoren, selectie van prioriteitssectoren, duurzame leningen voor kleinbedrijf en aanscherping schijnzelfstandigheid; beperkt verliesverrekening; gemengde fiscale maatregelen.
13. SGP: pleit voor een nationaal ondernemersakkoord, sterke regeldrukreductie (minimaal 25%), behoud BOR, stimulering mkb-financiering en opt-out mogelijkheden voor zzp-pensioenopbouw; fiscale verschuiving naar stimulering duurzame investeringen.
14. DENK: focus op kleine ondernemers met lagere belastingen voor kleinschaligen, Kredietbank voor ondernemers en collectieve AOV-opties voor zzp’ers; extra steun voor vaste contracten en vangnet bij ziekte.
15. Partij voor de Dieren: combineert duurzaamheid met herverdeling: progressieve winstbelasting gekoppeld aan CO2, verplichte winstdeling vanaf 50 werknemers, meer werknemersinvloed en aanscherping BOR tegen misbruik.

Concluderende observaties
- Linkse partijen leggen sterk in op verduurzaming en herverdeling, wat leidt tot hogere directe lasten voor veel bedrijven maar ook ruime investeringsprogramma’s.
- Rechts en conservatief-nationalistische partijen leggen de nadruk op minder regels, lagere belastingen en behoud van traditionele industrieën; sommige willen klimaatbeleid grotendeels terzijde schuiven.
- Voor ondernemers betekent dit: keuze tussen zekerheid en voorspelbaarheid, of juist lagere directe lasten maar minder overheidsondersteuning bij transitie. De uiteindelijke impact hangt sterk af van coalitievorming en de mate waarin voorstellen door het CPB en tijdens onderhandelingen blijven staan.